Slenteren door de oude straatjes van Damme is er niet bij, want met de Tijl Uilenspiegel Schattenjacht in de hand vinken we de ene na de andere bezienswaardigheid af. Kazematten, stadswallen, monumenten en mooie uitzichten over de polder. En gelukkig is er na afloop tijd om te genieten met Vlaamse frieten en garnalenkroketten. Onze tip? Blijf langer dan één dag in Damme!
Historie en ligging Damme
Aan de Damse vaart en omringd door groene weilanden en knotwilgen ligt het Middeleeuwse stadje Damme. Ingeklemd tussen de historische stad Brugge en de bekende badplaats Knokke aan de Belgische kust, is dit kleine stadje bomvol historie een prima plek om vanuit daar het Brugse Ommeland te ontdekken. Esmeralda en haar gezin doken in de geschiedenis en vertellen je waarom je naar Damme moet.
In de twaalfde eeuw ontstond Damme als havenstadje aan het Zwin, waar de goederen voor Brugge vanaf de zeeschepen werden overgeladen op kleinere bootjes. De stad profiteerde in de Gouden Eeuw van de welvaart van de handel in Brugge en groeide uit tot een rijke plek. Aan het begin van de eeuw verzandde het Zwin, de haven werd onbruikbaar en daarmee droogde ook de rijkdom van Damme op.
In de daaropvolgende eeuwen kent Damme een roerige historie. Het werd in de loop der jaren bezet door de Fransen en de Spanjaarden, waarbij de stad tot twee keer toe afbrandde. De Spanjaarden maakten tijdens de 80-jarige oorlog een echte vestingstad van Damme en gebruikten het als bolwerk in de frontlinie tegen de Nederlanders. De stadswallen in stervorm en de kazematten die ze bouwden om munitie op te slaan, kun je nog steeds bewonderen.
Napoleon, die het in het begin van de 19e eeuw voor het zeggen had in Vlaanderen, was minder gecharmeerd van Damme. Hij besloot aan het begin van de 19e eeuw dat er een kanaal moest worden gegraven om Brugge met de Schelde te verbinden. Het kanaal is uiteindelijk niet verder dan Sluis gekomen, maar kostte Damme wel een aantal historische herenhuizen en de prachtige Korenmarkt, want de watergang werd dwars door het historische stadscentrum gegraven.
In de jaren die volgden was Damme nog maar een eenvoudig plattelandsstadje waar de inwoners ploeterden in de landbouw om hun hoofd boven water te houden. Sinds een tiental jaren is de stad echter in trek bij kunstenaars en Bruggelingen die buiten de stad willen wonen. Dat zorgt ervoor dat er galerieën, winkeltjes, restaurants en zelfs een eigen toerismebureau te vinden zijn en dat jaarlijks veel toeristen het stadje weten te vinden.
Wat te doen en te zien in Damme?
Tijl Uilenspiegelmuseum
Damme presenteert zichzelf sinds een aantal jaren als “boekendorp”, met iedere maand een boekenmarkt en maar liefst negen winkels met nieuwe en tweedehands boeken. Dat is geen toeval, want één van de bekendste volksvertellingen heeft Damme als decor. Ons zei de naam Tijl Uilenspiegel wel iets, maar pas in het gelijknamige museum schuin tegenover het stadhuis ontdekten we het verhaal erachter.
Al in 1500 werden er verhalen verteld over een kwajongen die later een verzetsheld werd. In 1867 schreef de Belgische schrijver Charles De Coster het boek “De Legende van Uilenspiegel”. In het boek wordt Tijl geboren in Damme en daar speelt een deel van zijn leven zich ook af, samen met zijn ouders, zijn vriendin (en later vrouw) Nele en beste maat Lamme Goedzak. Tegenwoordig herinnert nog veel in het stadje aan de verhalen: beelden, een monument, restaurants die vernoemd zijn naar personages uit het boek en er is zelfs een heus Tijl Uilenspiegel museum.
Dat is gevestigd in één van de weinige historische huizen die in het centrum van Damme gespaard zijn gebleven, Huyse De Grote Sterre. Hier bevindt zich naast het museum, ook het toerismebureau en een permanente tentoonstelling over het ontstaan van Damme en het Zwin. Bij het toerismebureau start ook de Uilenspiegel Schattenjacht die we gaan doen. Voor 50 cent is deze af te halen aan de balie en dat is zeker aan te raden, want het maakt het museum en je wandeling door Damme nog leuker!
De speurtocht is voor kinderen vanaf ongeveer 8 jaar, maar jongere kinderen kunnen met een beetje hulp ook veel van de vragen beantwoorden. We starten beneden en vervolgen onze tocht naar de zolder van het museum. Daar leren we wie Tijl Uilenspiegel was, in welke tijd hij leefde en moeten we regelmatig lachen om de streken die hij uithaalde. Cas huppelt vrolijk van de ene naar de andere puzzelopdracht, we moeten moeite doen om hem bij te houden.
Onderweg in het museum vinden we allerlei grappige, interactieve dingen, zoals lachspiegels, een enorm boek waar je woorden (en dus het verhaal) in kan aanpassen en natuurlijk de ezel van Tijl Uilenspiegel waarmee je zelf even kan poseren. Als we alle opdrachten binnen gemaakt hebben, vervolgen we onze speurtocht door het centrum van Damme. Uiteindelijk kraken we met wat moeite (Tijl heeft nog een grapje in petto) de code en mag Cas een cadeautje uit de schatkist uitzoeken aan de balie van het toerismebureau.
Het Tijl Uilenspiegel museum is normaal gesproken ook in de wintermaanden geopend, maar nu tijdelijk gesloten tot eind februari. Voor de actuele openingstijden kijk je op de website. Entree kost € 2,50 per persoon of € 5,- voor het gehele gezin. Naast de Schattentocht die wij deden, is er van april tot en met september ook nog een andere speurtocht voor gezinnen. Deze kost € 12,- per persoon en is inclusief entree voor het museum én een kaartje om de toren van de Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk te beklimmen.
Stadswandeling door het centrum
Het centrum van Damme kun je het beste te voet verkennen. Wij dwaalden door de nauwe straatjes en langs de stadswallen met de Tijl Uilenspiegel Schattenjacht, maar op de website van Visit Damme vind je nog een aantal korte wandelingen en speurtochten langs de belangrijkste historische plaatsen van het stadje. De oude Haringmarkt bijvoorbeeld, waar in de 15e eeuw miljoenen haringen werden verhandeld of de kazematten, waar de Spanjaarden hun buskruit bewaarden in de 80-jarige oorlog.
Tijdens onze wandeling door Damme ontdekten we op iedere hoek wel weer een bijzonder pleintje of straatje en wat het hier extra leuk maakt, is dat er overal panelen met schilderijen te vinden zijn die de historie vertellen. Met de gratis app Walking Museum scan je bij de panelen een code waardoor de geschiedenis op je telefoon tot leven komt.
Ben je in het voorjaar of de zomer in Damme, dan is het beklimmen van de Onze-Lieve-Vrouwekerk ook mogelijk. Let op: het is een behoorlijke klim van 206 treden! Helaas was de toren gesloten toen wij er waren, maar volgens de torenwachter is het uitzicht prachtig en kun je nergens zo goed de stervormige stadswallen zien.
Boottocht met de Lamme Goedzak
Toen Napoleon in 1810 de Damse Vaart liet graven, had hij vast niet gedacht dat er ruim tweehonderd jaar later een rondvaartboot met de naam De Lamme Goedzak zou varen. Van april tot en met oktober zijn er dagelijks meerdere afvaarten. In 35 minuten vaar je een groot deel van de Damse vaart af. Zeker in de zomer voor de afwisseling en afkoeling erg leuk.
Op de website van De Lamme Goedzak vind je alle informatie over tijden en prijzen. Let wel op: hier ook staat dat de boot tot aan Brugge vaart, maar je komt niet in het centrum.
Uit eten in Damme
Lekker eten kun je aan de Vlamingen wel overlaten, dus aan restaurants in Damme geen gebrek. Van broodjeszaken tot Michelin restaurants, je vindt het hier allemaal.
Het leukste is natuurlijk wel gerechten uit de Vlaamse keuken proberen en dat deden wij bij eetcafé De Spieghel (jawel, natuurlijk vernoemd naar, je raadt het al: Tijl Uilenspiegel). De Spieghel is gevestigd in een historisch gebouw tegenover het stadhuis en dat zie je zowel buiten als binnen terug. Je eet er onder de houten balken bij de open haard en Cas zei, heel terecht, dat het voelde alsof we in een herberg zaten.
Het eetcafé wordt gerund door vader en zoon en is een echt familierestaurant waar we super hartelijk werden ontvangen. Op de kaart vind je typisch lokale gerechten, zoals paling in ’t groen en steak tartare. En, tot grote vreugde van Cas, natuurlijk garnalenkroketten, die hij gewoon als hoofdgerecht kreeg nadat we het vroegen.
Wij genoten van een heerlijke steak en slibtongetjes, natuurlijk met een Belgisch biertje. Kinderen zijn hier van harte welkom en het is geen probleem het menu wat aan te passen. Hoogtepunt? De huisgemaakte frieten die we hier aten, waren toch wel de allerlekkerste!
Lunchen deden we de volgende dag op het terras op het binnenplein van Tante Marie, een patisserie en lunchroom net buiten het centrum. Je kunt hier kiezen uit heel veel warme en koude gerechten voor de lunch of koffie drinken met een heerlijk taartje uit de patisserie.
Net buiten Damme vind je ook nog een fijne plek (op aanraden van de locals) om met kinderen te eten. Brasserie Veldzicht heeft een grote speelzolder vol speelgoed en met een tafelvoetbal plus een speeltuin voor mooi weer. De kinderkaart is hier heel uitgebreid, er staat zelfs een speciale tapasplank voor kinderen op en er is veel keuze in (gezonde) gerechten.
Fietsen langs de verdwenen Zwinhavens
De omgeving van Damme en het Brugse Ommeland zijn heel geschikt om per fiets te verkennen. Het Brugse Ommeland heeft een fietspadennetwerk van ruim 900 kilometer, met handige knooppunten onderweg. Op de website van Visit Damme vind je een overzicht met fietsroutes en je kunt hier van maart tot en met oktober ook fietsen huren (wel even reserveren).
Ben je wat langer in Damme of in de omgeving en ga je op pad met de fiets, dan zou ik zeker (een deel van de) fietsroute van de Verdwenen Zwinhavens fietsen. Onderweg kom je Virtual Reality kijkers tegen, waardoor de oude havens voor je ogen tot leven komen. Haal vooraf de gratis fietskaart, als je de QR-codes scant kom je nog meer te weten over het natuurgebied Het Zwin en de omgeving van Brugge, Damme, Sluis en Knokke.
De hele fietsroute is 60 kilometer, maar je kunt natuurlijk ook een deel fietsen. Ook leuk: archeologen ontdekten na opgravingen wat de mensen in de tijd van de oude Zwinhavens aten uit de natuur. Bij een aantal restaurants, winkels en strandpaviljoens kun je proeven van gerechten of bijvoorbeeld ijs waar de Middeleeuwse ingrediënten uit de streek in zijn verwerkt, bijvoorbeeld noten of kruiden.
Brugge
Ben je in Damme, dan is Brugge zo dichtbij dat je er eigenlijk niet omheen kunt. Wij brachten hier drie dagen door, maar in één dag kan je ook al veel zien. Maak een stadswandeling, beklim het Belfort (wel reserveren om tegenvallers te voorkomen), eet een heerlijke wafel of puntzak frieten, bezoek een van de indrukwekkende musea en sluit af met een boottochtje. Al onze tips voor Brugge met kinderen lees je in de uitgebreide blog.
Overnachten in Damme
Wij sliepen bij Domein Het Weiland, een geweldige bed & breakfast net buiten Damme. We werden heel gastvrij ontvangen door eigenaresse Lut, die ons meteen wegwijs maakte.
Domein het Weiland heeft twee fijne familiekamers voor 4 en 5 personen. Op de begane grond van de kamer is een zitje, een ruime badkamer met regendouche en een slaapkamer met een groot tweepersoonsbed. De extra slaapruimte met drie boxspring bedden is op de zolder, die te bereiken is met een houten trap. Voor Cas een groot feest, maar met kleine kinderen is dit wat minder praktisch.
Als je hier verblijft, mag je gebruik maken van het overdekte zwembad wat bij het domein hoort. Je moet dat wel even reserveren, maar dan heb je het zwembad (met uitzicht over de weide met koeien) ook helemaal voor jezelf! Lut belde ons een dag voor we kwamen om te vragen of we wilden zwemmen, zodat ze een tijdslot voor ons kon reserveren.
Het Domein ligt aan de doorgaande weg, zo’n 5 minuten rijden van het centrum van Damme. Binnen een kwartier ben je met de auto ook in het centrum van Brugge of op het strand van Knokke. Via de eigenaresse kan je ook fietsen huren, wat we zeker gedaan zouden hebben als we langer waren gebleven.
Na een nacht diepe slaap konden we aanschuiven voor het ontbijt in de knusse eetruimte. Het ontbijt wordt aan tafel gereserveerd en als er meer gasten zijn, eet je met z’n alleen aan een grote tafel. Uiteindelijk zaten we daar ruim anderhalf uur, met twee goede redenen! De eerste was het heerlijke ontbijt, met verse croissants en koffiekoeken, broodjes met veel soorten kaas, vleeswaren en zoetigheid, yoghurt met fruit, verse vruchtensap en koffie en thee. Kaas en yoghurt van de buren, jam en sap van eigen oogst en broodjes van de lokale bakker.
De tweede reden waarom we bleven plakken bij het ontbijt was gastvrouw Lut. Ze is een echte Vlaamse en kent de omgeving van Damme en de stad Brugge als haar broekzak. Volop goede tips dus voor de beste restaurants, de mooiste fietsroutes en de interessantste musea. Wat ons betreft is Domein Het Weiland de ideale plek om te overnachten als je het Brugse Ommeland wil verkennen of Brugge wil ontdekken.
Tip: ga met de hele familie of met vrienden, want op het domein vind je ook een prachtig huis voor 12 personen. Compleet met vijf slaapkamers, vier badkamers, een afgesloten tuin en ruimte zitkamer.
Wij combineerden ons nachtje in Damme met een korte citytrip naar Brugge, maar eigenlijk is het andersom nog beter. Je kunt je in het Brugse Ommeland makkelijk een (mid)week vermaken en Damme is een prima uitvalsbasis om ook de kust (Knokke, De Panne) en de stad Brugge te verkennen. Zo combineer je stad, strand en platteland met elkaar en maak je er een toffe, afwisselende korte vakantie van!
GezinOpReis bezocht Brugge en het Brugse Ommeland in samenwerking met Visit Bruges, Toerisme Vlaanderen, Brugse Ommeland en Visit Damme. Zoals je gewend bent, gaan we alleen samenwerking aan met partners die ons volledige redactionele vrijheid geven.
Super! Als je dat alles leest, krijg je er meteen zin in.
Bedankt hiervoor en het ga jullie goed!
Gastvrouw Lut