De Pantanal is een van de grootste moerasgebieden ter wereld en staat bekend om zijn enorme diversiteit aan dieren, zoals jaguars, capibara’s, herten en een enorme hoeveelheid vogels. Je kunt absoluut naar de Pantanal met kinderen; wij deden het met onze toen 11-jarige dochter. Ik deel graag onze tips en ervaringen voor de zuidelijke Pantanal-regio van Brazilië.
De Pantanal zou ik persoonlijk niet bezoeken met jonge kinderen. Deze bestemming draait om het observeren van dieren, wat betekent dat je stil moet zijn, enkele uren gaat wandelen in de warmte, op een paard mag rijden, of in het pikkedonker op een bootje zit met een laat avondmaal als gevolg. Het is niet nodig om malariamedicatie te slikken, maar goede bescherming tegen muggen is essentieel.
Je kunt met een huurauto (bij voorkeur een 4×4 of een gewone auto met hoge wegligging voor de onverharde wegen) naar de Pantanal reizen. Op die manier kun je zelf een of meerdere hotels boeken en ter plekke via je hotel excursies regelen. Huur je auto via Sunny Cars, dan heb je geen gedoe met verzekeringen.
Sommige hotels staan op boekingssites zoals Booking.com, maar de meeste vereisen een e-mail voor reserveringen. Openbaar vervoer is beperkt, maar reguliere minibusjes zijn beschikbaar. Je hotel kan je helpen met transfers, maar als je geen Portugees spreekt, kan het behoorlijk ingewikkeld zijn.
Veel bezoekers, inclusief wijzelf, kiezen ervoor om een tour te boeken die accommodatie, vervoer en activiteiten omvat. Ik heb verschillende organisaties benaderd; sommige vielen af door trage reacties of hoge prijzen. Uiteindelijk boekten we onze tour bij Ecoadventures, wat prima geregeld was, hoewel de communicatie uitsluitend via de app plaatsvond en we de definitieve versie met exacte ophaaltijden pas een dag van tevoren ontvingen. Ik had ook goed contact met Pantanal Discovery, een organisatie die veel Nederlanders bedient en korting biedt aan Nederlandse gasten. Zij boden ook interessante opties aan, maar vanwege enkele details die beter bij onze wensen pasten, kozen we voor Ecoadventures.
Als je je afvraagt of de Pantanal duur is, is het antwoord ja. Vergelijkbare safarireizen in Afrika zijn ook prijzig. Voor gedetailleerde informatie over ons budget, kun je ons budgetblog voor Brazilië raadplegen.
In de Pantanal heb je geen mobiel bereik, maar de hotels bieden wel wifi. Je kunt ter plaatse met een creditcard betalen.
Wanneer naar de Pantanal met kinderen?
Er zijn twee belangrijke keuzes die je vakantie in de Pantanal sterk zullen beïnvloeden: wanneer je gaat (in het droge of in het regenseizoen) en naar welk deel van de Pantanal je reist.
In het regenseizoen, van ongeveer oktober tot april, verandert de Pantanal in een uitgestrekt waterlandschap. Gedurende deze periode zul je voornamelijk bootexcursies maken. Je hebt een grotere kans om miereneters en andere dieren te zien omdat zij de weinige droge plekken opzoeken. Jaguars zijn echter moeilijk te spotten en het gebied is lastig toegankelijk.
Het droge seizoen, van mei tot september, is de populairste tijd voor toeristen. Dan ontstaat er een groot grasland en worden veel dieren, waaronder jaguars, makkelijker te spotten omdat ze zich verzamelen rond de overgebleven waterbronnen. Het droge seizoen heeft echter als nadeel dat er regelmatig grote branden uitbreken in de Pantanal, die moeilijk onder controle te krijgen zijn.
Omdat wij gebonden zijn aan de Nederlandse schoolvakanties, was het droge seizoen voor ons de logische keuze. In juli hebben Brazilianen ook schoolvakantie, terwijl dat in augustus niet het geval is. Het is daardoor goedkoper en minder druk als je in augustus kunt gaan. Het droge seizoen is het koelere seizoen, overdag in de zon is het nog steeds heerlijk en zwemweer. Wij hadden alleen niet verwacht dat het in de avond en ochtend zo koud zou zijn (minder dan 10 graden). Verkijk je hier niet op en neem echt een goede warme trui en broek mee voor de excursies in de schemering.
Welk deel van de Pantanal met kinderen?
Er zijn verschillende mogelijkheden voor het bezoeken van de Pantanal. Omdat het gebied een groot deel van het jaar onder water staat, zijn er geen doorgaande wegen. Je kunt kiezen voor de noordelijke Pantanal in Brazilië, met Cuiabá als dichtstbijzijnde grote stad met een vliegveld, of voor de zuidelijke Pantanal, met Campo Grande als startpunt. Vanuit beide steden moet je echter nog wel ongeveer vier uur reizen om de Pantanal te bereiken.
Vanuit Corumbá in Brazilië, en in veel mindere mate het direct over de grens gelegen Puerto Suárez in Bolivia, kun je ook een tour starten in het westelijke deel van de Pantanal. Hoewel Paraguay ook een stukje van de Pantanal heeft, zijn de mogelijkheden voor tours daar zeer beperkt. De laatste twee opties zijn eigenlijk alleen praktisch als je daar al in de buurt bent, aangezien het toerisme in de noordelijke en zuidelijke Pantanal veel beter geregeld is.
Het voordeel van het noorden is dat je rondom Porto Jofre de beste kans hebt om jaguars te zien. Er is hier een grote populatie op een klein gebied die bovendien gewend is aan mensen. Er worden speciale jaguar zoektours georganiseerd en alle boten sturen elkaar berichten als een jaguar is gespot. Ook wordt gezegd dat tours in het noorden net wat professioneler zijn dan in het zuiden en dat de accommodatie opties luxer zijn. Daar hangt echter wel een prijskaartje aan. Ik heb met verschillende lokale organisaties contact gehad, en de voorstellen die we kregen voor het noorden (7 dagen noordelijke Pantanal & Nobres vergeleken met 7 dagen zuidelijke Pantanal & Bonito) waren ongeveer dubbel zo duur als voor het zuiden. Tel daarbij op dat de vluchten naar Cuiabá duurder en minder frequent waren dan die naar Campo Grande, en de keuze was voor ons duidelijk. Ik wil graag een jaguar zien, maar niet tegen die prijs.
In beide gevallen is het mogelijk om de Pantanal te combineren met andere attracties in de omgeving. In het noorden kun je voor of na je bezoek aan de Pantanal vanuit Cuiabá naar het nationale park Chapada dos Guimarães en/of Nobres (Bom Jardim) reizen, waar je kunt snorkelen in glashelder water. Dit terwijl je de zuidelijke Pantanal kan combineren met Bonito. Een bestemming die vergelijkbaar is met Nobres, maar met meer activiteiten en meer toeristen infrastructuur.
Waar verblijven in de zuidelijke Pantanal?
In de zuidelijke Pantanal zijn er verschillende accommodaties beschikbaar en je keuze van verblijf kan bepalend zijn voor de excursies en activiteiten die je kunt ondernemen. Er zijn tours die je de mogelijkheid bieden om op twee verschillende plekken te verblijven. Ongeacht waar je verblijft, heb je meestal ’s ochtends een vroege excursie, gevolgd door een buffetlunch. Na een paar uur ontspanning is er vaak een late excursie rond 15.00 of 16.00 uur, en avondeten rond 20.00 uur. Tenzij je nog een avondexcursie hebt.
Bij de brug over de Miranda-rivier vind je een cluster van accommodaties, variërend van kleine pousadas tot grote lodges, zoals de Pantanal Jungle Lodge. Hier verblijf je aan de rivier, in wat een beetje aanvoelt als een klein dorpje. Het voordeel van aan de rivier verblijven is dat je gemakkelijker met de boot op excursie kunt gaan en activiteiten kunt ondernemen zoals kajakken, omdat de rivier ook in het droge seizoen nog water bevat.
Verder naar het noorden langs de Pantanal Road vind je nog een handjevol accommodaties, vaak boerderijen die ook toeristen ontvangen. Het voordeel hiervan is dat je echt het gevoel hebt midden in de natuur te zitten en activiteiten kunt ondernemen zoals paardrijden. Wij verbleven zelf bij Pousada Santa Clara, een budget optie met een klein zwembad, veel vogels op het terrein, een speeltuintje, een voetbalveldje en een ruimte met tafelvoetbal en andere spellen. De kamers zijn echter vrij klein en er was ook wel wat achterstallig onderhoud en vrij eentonig eten. Bekijk hier meer reviews en de prijs.
Wat wij deden in de zuidelijke Pantanal
Wandelsafari
We maken twee wandelsafari’s: een keer op loopafstand van de pousada en een andere keer gecombineerd met de jeepsafari. Te voet krijgen we een heel ander beeld van de Pantanal dan met de auto. Tussen de graslanden zijn er hoger gelegen stukjes met veel bomen en begroeiing. Het bladerdek is vaak zo dicht dat het lijkt alsof we in een eigen kleine wereld wandelen. Deze plekken zijn ook waar veel dieren zich terugtrekken.
We hopen op het spotten van een tapir of miereneter, maar het blijft helaas bij pootafdrukken. Wel zien we een vosje dat verwonderd naar ons kijkt, maar uiteindelijk toch besluit de bosjes in te lopen. Ook zien we nog net wild zwijn weg rennen. Natuurlijk ook veel vogels, vogels zijn er altijd. Een dier dat onze gids Roderigo liever niet tegenkomt, zijn de buffels. Deze verwilderde dieren kunnen soms mensen aanvallen, dus elke keer als we een stuk grasland oversteken, is het goed uitkijken. Dat maakt het tot een spannend avontuur.
Ook goed uitkijken is geboden voor slangen en spinnen, en vergeet de steekmieren niet die graag via je broek omhoog klimmen. Het is elke keer weer opletten waar we stilstaan. Na de wandeling vinden we veel teken op ons lichaam. Gelukkig zijn ze klein en is er hier geen risico op Lyme. Dit is ondanks dat we wel wandelschoenen en een lange broek aan hebben. Dat heb je voor een wandelsafari ook echt nodig.
De wandelsafari’s zijn een uitstekende kans om meer te leren over de plantengroei van de Pantanal. We hebben geluk met onze gids, die veel interessante verhalen en informatie deelt. Hij laat ons bijvoorbeeld een vrucht zien met een verborgen bloem erin, en een plant met nare stekels. Als kind is hij er per ongeluk in gaan zitten, terwijl zijn broertje als grap op een stoel had gezet. Hij kan de pijn bijna nog voelen.
Boottocht op zoek naar de jaguar
Natuurlijk hopen we vooral een jaguar te zien, maar helaas is het ons niet gelukt. Dat ligt niet aan de gidsen; je hebt hier gewoon echt geluk nodig. De meeste kans heb je met een bootexcursie. We starten onze bootexcursie op de Miranda-rivier aan het eind van de middag. We zien veel vogels, capibara’s en spelende aapjes in de bomen.
Terwijl het steeds donkerder wordt en de zon helemaal ondergaat, geven de gidsen niet op en blijven ze met een lamp de pikkedonkere oever afzoeken. Inmiddels is iedereen op de boot veranderd in een ijsklontje en om eerlijk te zijn, was het uur daarna in een open jeep terug naar de pousada echt afzien.
Jeepsafari
We maken meerdere jeepsafari’s, maar dat komt omdat we de weg volgen die ook voor de safari’s wordt gebruikt om bij de pousada te komen en om naar de boottocht te gaan. In tegenstelling tot een safari in Afrika kun je hier niet offroad rijden; je volgt altijd de Pantanal Road, een onverharde weg met een aantal bruggen. Tijdens deze extra safari’s zien we meertjes vol lome kaaimannen, gordeldieren en natuurlijk veel vogels, zoals de nandoe, de grootste vogel van Zuid-Amerika. De nandoe is de Zuid-Amerikaanse versie van de struisvogel. Ook de enorme jabiroe, een reuze variant op onze ooievaar, laat zich meerdere keren zien.
Voor onze echte jeepsafari gaan we nog verder noordelijk langs de Pantanal road en komen zo steeds verder weg van de menselijke bewoning. We zien tijdens deze rit ook weer veel dieren, zoals een hertje.
Vissen op Piranha’s
Je eigen vis vangen voor de lunch? Niet zomaar een vis, maar onder andere een piranha. Het kan in de Pantanal. Wij zoeken een drooggevallen rivier op die zich op het terrein van de pousada bevindt. Vissen in de rivier zelf kan ook, maar in de kleinere plassen water die overblijven, is de kans veel groter om iets te vangen. We vissen met bamboehengels en brokken vlees.
De kunst is om, wanneer de vis eraan trekt en je hem voelt, een beetje mee te bewegen tot de vis echt de haak hapt. Wacht je te kort, dan zit er niets aan de haak; wacht je te lang, dan is het vlees verdwenen zonder vis. Wij vonden het een leuke activiteit, en elke keer weer spannend of het zou lukken. Onze dochter vangt twee vissen, ik vang er drie, maar Marcel blijft met een lege hengel achter.
De vissen worden schoongemaakt en we krijgen ze bij de lunch geserveerd.
Paardrijden
De excursie waar onze dochter het meest naar uitkeek, en de voornaamste reden om niet aan de rivier te verblijven, was de paardrijtocht. Gelukkig bleek het net zo leuk als ze had gehoopt. Het zijn serieuze paarden, maar ze zijn gewend aan toeristen en redelijk volgzaam. Met onze gids maken we met z’n drietjes een rustige tocht te paard door de afwisselende natuur. Hoewel we veel vogels zien, komen we niet veel andere dieren tegen. Volgens onze gids is een excursie te paard minder geschikt voor het spotten van dieren; het draait vooral om het paardrijden zelf.
Onze dochter vond het zo leuk dat ze later op de dag zonder ons nog een keer op pad gaat. Ze mag nu helpen om een aantal loslopende paarden op het terrein naar de stallen te brengen. Bovendien krijgt ze de kans om stukken te draven, wat de ervaring natuurlijk nog veel spannender maakt.
Kortom, lekker veel afwisseling tijdens onze dagen in de Pantanal. We sliepen hier drie nachten, waardoor we twee volle dagen hadden. Hierna zijn we verdergegaan naar Bonito. Je leest hier meer over in ons blog over Bonito met kinderen.
