Vanaf welke leeftijd oorlogsmusea en concentratiekamp bezoeken met kinderen

De Killing Fields, een KGB gevangenis of een concentratiekamp zoals Westerbork of Auschwitz bezoeken met je kind? Sommige ouders moeten er niet aan denken en laten hun kinderen liever zo lang mogelijk in de waan dat de aarde een vredig plek is waar geen nare dingen gebeuren. Dan is dit blog niet voor jou.

Andere ouders zoals ikzelf vinden het juist belangrijk om kinderen ook op jonge leeftijd al een stukje cultuurhistorisch besef mee te geven. Ze mogen best wel weten wat er voorgevallen is. Wat nog een keer zou kunnen gebeuren als bepaalde gedachtegangen en mensen te veel invloed krijgen.

Natuurlijk wil ik mijn kind ook niet opzadelen met nachtmerries en confronteren met onderwerpen die te groot zijn. Juist daarom is het denk ik heel goed om te kijken naar wat passend is voor je kind en jullie gezin. Diverse bloggers geven tips en hun visie op dit onderwerp.

Richtlijnen oorlogmusea en concentratiekamp met kinderen bezoeken

Een aantal van deze plekken hebben zelf ook richtlijnen of soms zelfs regels. Ik zou je zeker adviseren om eerst eens te beginnen met een bezoek aan een museum over de oorlog voor je de heftigere plekken opzoekt.

• Nationaal Onderduikmuseum, Aalten – heel goed museum om jonge kinderen (vanaf 4 jaar) op een “leuke” manier kennis te laten maken met de geschiedenis.
• Oorlogsmuseum, Overloon – alle leeftijden, wel een hoog gehalte van “kijk wat een stoere vliegtuigen en tanks”. Enkele ruimtes niet voor jonge kinderen. Lees ook ons uitgebreide blog over Oorlogsmuseum Overloon.
• In Flanders Fields Museu, Ieper – ook met jonge kinderen te bezoeken, interactieve displays
• Museum de Hooge Crater, Ieper – rondleiding op niveau van je kind, ook voor onze kleuter dochter niet te eng
• Kamp Westerbork – kinderen van alle leeftijden zijn welkom. Voor kinderen van 6-8 jaar is er een speciale kinderroute en ook voor oudere kinderen zijn er educatieve projecten
• Kamp Vught – audiotour junior vanaf 10 jaar. Lees ook ons uitgebreide blog over Kamp Vught met kinderen.
• Verzetsmuseum, Amsterdam – juniorroute adviesleeftijd 9 jaar
• Buchenwald, Duitsland – aanbevolen vanaf 12 jaar
• Dachau – Duitsland – aanbevolen vanaf 13 jaar
• Ausswitz, Polen – aanbevolen vanaf 14 jaar, maar je komt er genoeg jonge kinderen en zelfs ouders met kinderwagens tegen
• Yad Vashem, Jeruzalem – kinderen onder de 12 jaar mogen niet naar binnen

Ervaringen van diverse ouders

Naar een concentratiekamp met een jong kind, wij gaan bijna niks uit de weg – Tikva

Ik vind persoonlijk dat je met een kind prima naar een concentratiekamp kunt. Mijn ouders namen mij ook op jonge leeftijd al mee naar dit soort plekken. Mijn oma verloor een oog in de 2e Wereldoorlog, mijn andere opa was een van de eerste Nederlandse krijgsgevangen. Het was misschien daardoor een normaal onderwerp. Als jonge tiener las ik de boeken van Leon Uris zoals Exodus en Mila 18 over de Joodse opstand in het Ghetto van Warschau.

Omdat ik zelf zo ben opgevoed heb ik dit ook meegenomen in de omgang richting onze dochter. Zo bezochten we met haar niet alleen diverse oorlogsmusea maar bijvoorbeeld ook landingsstranden in Normandië en de loopgraven uit de 1e Wereldoorlog in België.

Ik merk dat zo’n plek wel veel vragen oproept. Zoals “Wat is een gasmasker?” en “Waarom droegen mensen dat?”. Ook al is ze tijdens dit bezoek pas vier, ze beseft echt wel waar het om gaat. “Al die mensen zijn nu dood”, zegt ze terwijl ze naar een aantal voorwerpen kijkt. “Kunnen wij ook oorlog krijgen?”. Daar zit dan toch een stukje angst. Daar hebben we het dan ’s avonds nog over. Dat het nu zeker niet zomaar zal gebeuren, dat de kans heel klein is en dat ze niks heeft om zich zorgen over te maken.

Ze kijkt ook als vanaf 5 jaar het Jeugdjournaal (eigenlijk voor kids van 9-12jr) en daar komen ook onderwerpen aan bod zoals oorlog. Dat zijn ook heftige topics. Maar wel de realiteit en het is een stuk beter om oorlog en vechten te zien als iets slechts en iets angstig dan als iets stoers. Dat zie ik ook bij veel kinderen (zeker jongetjes), die vinden soldaten, schieten en en tanks alleen maar gaaf.

Twijfel je over het bezoeken van een concentratiekamp met je kind? Wij bezochten toen ze vijf was o.a. een concentratiekamp in Servië. Wat we dan wel doen, is dat een van ons eerst de ruimtes inloopt en kijkt of er geen te heftige foto’s hangen. Zoals foto’s van martelingen of stapels dode mensen. Ik merk dat bij jonge kinderen een verhaal veel beter te managen is dan een foto. Als ik mijn dochter vertel dat mensen hier werden opgesloten en dan werden doodgeschoten omdat ze van een verkeerd ras waren, dan maakt dat indruk genoeg. “Interessant maar wel een beetje eng”, zo omschreef mijn dochter later niet alleen het bezoek aan dit concentratiekamp, maar bijvoorbeeld ook aan een slavernijmuseum waar we in Afrika waren.

Speciaal voor dit blog vroeg ik haar (toen was ze 7) naar haar mening over concentratiekampen en oorlogsmusea en ze zegt “Ik wil er wel graag naar toe omdat het interessant is”, maar ook “Ik vind het niet fijn als er zo’n groot scherm is waar mensen op doodgeschoten worden en ik nergens anders kan kijken”.

Toen onze dochter tien werd zijn we ook met haar naar Kamp Vught gegaan. Ze vond dit erg boeiend en de audiotour (adviesleeftijd vanaf 10 jaar) heeft ook echt meerwaarde voor kinderen.

Wij besloten in overleg met onze zoon Hiroshima toch niet te bezoeken- Cindy

Voor mij is het niet zozeer leeftijdgebonden, maar is de vraag eerder: hoe gevoelig is je kind? Ook als je je kinderen wereldwijs wilt laten opgroeien en ze cultuurhistorisch besef wilt meegeven, kan het voor jouw kind te veel zijn om zo’n locatie te bezoeken.

Zo maakten wij bewust de keuze om Hiroshima niet te bezoeken met onze kinderen. Toen wij onze reis naar Japan planden, waren mijn kinderen 9 en 6 jaar oud. Wij betrekken ze altijd bij de voorbereidingen van de reis en vertellen dan over het land en de geschiedenis. Zo vertelden we ook over Hiroshima, wat daar gebeurd is en waarom we die plek graag wilden bezoeken.

Onze oudste heeft zich daar weken druk om gemaakt. Over het verdriet, hoe mensen elkaar zoiets kunnen aandoen, maar hij had ook veel angst om de straling, of het niet gevaarlijk is, enzovoorts enzovoorts. We hebben er uitgebreid met hem over gesproken. Hij beseft heel goed wat daar gebeurd is, dat komt bij hem juist zo hard binnen! Daarom hebben we samen besloten om ons reisschema aan te passen, dat gaf hem heel veel rust. Dus ja, wij bespreken met onze kinderen wat er gebeurt in de wereld, daar sluiten we de ogen niet voor. Maar voor nu is dat voldoende.

Waren mijn kinderen nog wat jonger geweest, dan waren we (gek genoeg) denk ik wél gegaan. Bij jongere kinderen komt het besef wat op zo’n plek gebeurd is natuurlijk minder hard binnen. Wat ze niet begrijpen, gaat langs ze heen, zo werkt dat vaak. Dan zou ik vooral de afweging maken of jonge kinderen het respect kunnen opbrengen waar zo’n plek om vraagt. Dat zou ik prima aandurven met mijn kinderen. Voor mij persoonlijk gaat de afweging dus niet zozeer om de leeftijd. Maar meer hoe hard het binnenkomt en of je kind daar last van heeft.

Hoe leg je een kleuter uit wat Apartheid is – Esmeralda

“Wie is die meneer op die foto mama?”. Wanneer je op reis bent in Zuid-Afrika kun je er niet omheen. Overal hangen portretten van Nelson Mandela en op veel plekken word je herinnerd aan de donkere periode van de Apartheid. Tijdens onze tweede reis door Zuid-Afrika met ons zoontje van toen ruim drie jaar oud, konden we er niet meer onderuit om hem één en ander uit te leggen. 

Het bleek nog niet zo eenvoudig en er volgden nog meer vragen. “Waarom waren de blanke mensen boos op de gekleurde mensen?”. Hij snapte het niet, want zelf ziet hij geen verschil. Het zette ons behoorlijk aan het denken, snapte ik het zelf wel? Toch vind ik dat we er goed aan gedaan hebben om hem eerlijk erover te vertellen. De Apartheid is een wezenlijk onderdeel van de geschiedenis van Zuid-Afrika en we wilden het niet mooier voordoen dan het was en is.  

We zullen zeker terugkeren naar Zuid-Afrika en dan staat een bezoek aan Robbeneiland op de planning. Het scheelt ongetwijfeld per kind en onze (inmiddels) kleuter is een wijsneus die van alles graag het naadje van de kous weet en een dergelijk bezoek wel aan kan. Naar mijn mening is het altijd goed kinderen te betrekken bij de geschiedenis van het land wat je bezoekt, ook als die niet rooskleurig is. Natuurlijk wel tot op zekere hoogte, de gruwelijke details laten we nog even weg.

Naast Robbeneiland is het District Six Museum in Kaapstad een aanrader om meer te leren over de impact van de Apartheid. In Johannesburg staan Het Apartheidsmuseum en het Hector Pieterson Museum, waarvan ik erg onder de indruk was. Beiden gaan wij zeker bezoeken met onze zoon. Mijn advies? Volg je gevoel en praat erover met je kinderen! Vraag ze ook wat ze zelf verwachten en willen en neem dan een besluit. 

Dit vind je misschien ook interessant:

5 redenen waarom je moet reizen met een peuter Op vakantie buiten de schoolvakanties – alles over de leerplicht Mooie wandelingen met kinderen wereldwijd