San Marino is een van de kleinste landen van Europa, maar echt een bezoek waard. Ik bracht een bezoek aan San Marino en dat overtrof al mijn verwachtingen. Een gezellige en compacte middeleeuwse stad, goede restaurants, prijzen die verrassend redelijk zijn, alleen het uitzicht is onbetaalbaar. Waar het land klein is, zijn de bezienswaardigheden in San Marino groots.
Kleinste landen van Europa
Het leek mij vooral interessant om San Marino te bezoeken omdat het mij leuk lijkt alle landen van Europa bezocht te hebben. Oftewel de ‘score” factor.
San Marino is een van de kleinste landen van Europa. We hebben in Europa zes landen met een oppervlakte van minder dan 500km2. In volgorde van klein naar iets groter zijn dit:
- Vaticaanstad (0,17 km² )
- Monaco (0,78 km²)
- San Marino (61 km²)
- Liechtenstein (160 km²)
- Malta (316 km²)
- Andorra (468 km²)
Ik had weinig andere verwachtingen van San Marino omdat in mijn ervaring de kleine landen in Europa meestal namelijk niet zo heel bijzonder zijn. Vaticaanstad is geen bestemmingen op zichzelf en Monaco vond ik echt helemaal niks. Andorra was wel aardig, maar niet een plek waar ik nou heel snel naar terug zou willen.
Ik vond Malta echt geweldig toen ik daar de eerste keer was, meer dan tien jaar terug. Maar de bevolking is zo enorm gegroeid dat Malta inmiddels in de top 10 van dichtbevolkte landen staat. Tijdens mijn 2e bezoek merkte ik echt hoeveel er veranderd is. Malta met kinderen blijft leuk voor een zonvakantie, maar niet als je op zoek bent naar rust en mooie natuur. Liechtenstein heeft die natuur dan weer wel maar daar miste ik een echt leuk stadje. Kortom geen van deze bestemmingen heeft voor mij de wow-factor die San Marino wel heeft.
San Marino
Praktische informatie voor een bezoek aan San Marino
De republiek San Marino is omgegeven door de Italiaanse regio’s Emilia Romagna en de Marken. Een ruim half uur land inwaarts vanaf de Adriatische kust ter hoogte van Rimini. Het hoogste punt van San Marino ligt op 749 meter. De hoofdstad van San Marino, is San Marino stad oftewel San Marino Città, een middeleeuwse stadje op de rots. Hoewel de meeste inwoners van San Marino aan de voet van de berg wonen.
Vanwege het ruige landschap is er maar één echt grote weg naar San Marino. Ben je afhankelijk van het openbaar vervoer, dan kun je het beste de bus nemen vanuit Rimini. De bus doet er ongeveer 50 minuten over. Er gaan zo’n 8 tot 12 bussen per dag, afhankelijk van het seizoen. Bekijk hier de timetable.
Vanuit San Marino is het ongeveer drie uur (met de auto) naar Florence. Naar Bologna ben je ruim anderhalf uur onderweg. Je kunt niet vliegen naar San Marino, maar naar Bologna gaan meerdere rechtstreekse vluchten per dag van en naar Nederland.
Hoeveel dagen voor een vakantie in San Marino
Wil je alleen San Marino Città zien dan is een halve dag voldoende. Je kunt dan enkele van de torens beklimmen, uitgebreid lunchen en als wil nog wat winkelen in San Marino. Als je ook nog wat van de rest van het landje wil zien, bijvoorbeeld tijdens een wandeling of mountainbike tocht, dan heb je meer tijd nodig.
Ik adviseer je om absoluut een nachtje in San Marino Città te blijven slapen. Zodra de dagjesmensen vertrekken en de souvenir winkels sluiten is de stad bijna leeg. Zeker ook omdat weinig van de 30.000 inwoners van San Marino in de oude stad wonen. De middeleeuwse straatjes van San Marino zijn extra charmant nu je over de hele lengte door de straat kunt kijken en de zonsondergang is magisch.
Als je in San Marino slaapt, vraag je hotel dan ook om de gratis TuttoSanMarino Card. Hiermee krijg je op verschillende plekken in de stad korting zowel in musea als op de kabelbaan.
Wat te doen in San Marino
De drie torens van San Marino Città bezoeken
De belangrijkste bezienswaardigheid in San Marino Città zijn de drie torens van San Marino. De torens in combinatie met de hoge klif eronder zorgden ervoor dat San Marino nooit veroverd kon worden. Volgens de historie werd San Marino gesticht door een steenbewerker die hierna toe vluchtte nadat de keizer het Christendom verbood. Het is dan ook geen wonder dat juist deze stenen torens het symbool van San Marino zijn geworden. Je kunt een wandeling maken tussen de drie torens, de Guaita, de Cesta en de Montale, en twee van de drie zijn te bezoeken.
Het is toch best raar te bedenken dat je vanaf hier het hele land kunt zien. Sterker nog op een heldere dag schijn je helemaal over de zee de bergen in Kroatië te kunnen zien.
Voordat je een kaartje koopt, check even de prijzen. Je kunt beter kiezen om de zogenoemde Two Museum Pass of een Multi Museum Pass aan te schaffen, welke ook toegang geeft tot het St. Francis Museum, State Museum, de National Gallery of Moderne kunst en het Publieke Paleis (niet altijd open). Kinderen tot 6 jaar zijn gratis, van 6-12 jaar krijg je korting. Heb je een TuttoSanMarino Card (gratis voor wie in San Marino overnacht) dan is de Multi museum pass ook nog eens goedkoper.
Musea in San Marino
Er zijn meerdere musea in San Marino. De officiële musea zijn die in de 1e toren en die in de 2e toren, het St. Francis Museum, het State Museum, de National Gallery of Moderne kunst en het Publieke paleis. Die zijn ook allemaal te bezoeken op de gecombineerde museum pass.
Daarnaast zijn een aantal ondernemers nog enkele musea gestart die vooral gericht zijn op toeristen. Dit zijn het museum van de martelwerktuigen en een museum over vampiers & weerwolven. Beide zou ik je niet aanraden om te bezoeken in San Marino met kids, tenzij je tieners hebt.
Het museum van curiositeiten is nog het meest interessant voor gezinnen maar heeft ook niks met San Marino te maken. In plaats daarvan gaat het over dingen zoals de dikste man, de man met de langste baard etc. Er is ook nog een klein wassenbeelden museum in de stad. Al deze musea zijn vrij duur, zeker omdat je nergens langer dan een half uur nodig hebt, maar met de TuttoSanMarino Card krijg je 50% korting.
Kookcursus in San Marino
Net als in Italië wordt in San Marino pasta heel serieus genomen. Ik ben zelf geen kookwonder en de oude dame die alles voor had gedaan keek vol afschuw naar wat ik geproduceerd had. Ach, het smaakte wel prima met wat wijn uit San Marino en lokale kaas.
Lijkt het je ook leuk om zelf pasta te maken of juist een ander gerecht zoals Piadina (het platte brood dat ze hier eten) dan kun je een kookcursus doen. Dit kun je boeken via het toerisme office of rechtstreeks bij het Consortium “Terra di San Marino” welke zich inzet voor lokale producten.
In de oude omgebouwde boerderij waar de kookcursus plaatsvindt, zit ook het Museo della Civiltà Contadina. Een klein museumpje met een aantal kamers ingericht zoals de mensen in San Marino vroeger leefden. Natuurlijk kun je ook lokale producten kopen, zoals een fles wijn uit San Marino of olijfolie of honing. Misschien komt het doordat ze in San Marino geen btw kennen, maar prijs-kwaliteit verhouding is echt goed.
Naast de parkeerplaats bij het Museo della Civiltà Contadina zit ook een leuke speeltuin en loop je iets verder door, dan kom je in een hertenkamp. Dat maakt dit ook een goede stop voor wie San Marino met kids bezoekt.
E-Mountainbiken in San Marino
Wil je wat meer van San Marino zien dan de oude stad, dan is een wandel of mountainbike tour aan te raden. Ik ging zelf e-mountainbiken met een gids maar je kunt ook zelf een fiets huren. Vanwege het hoogteverschil is een e-mountainbike ideaal voor ons Nederlanders.
Je kunt niet in de oude stad fietsen maar het verhuurpunt van Ebike Experience bevindt zich onderaan de kabelbaan die je van de oude stad omlaag brengt naar Borgo Maggiore. Ik had zelf een keer eerder op een e-mountainbike off-road gereden dus wist een beetje wat te verwachten. Ik vind het het echt een leuke manier om wat actiefs en toch wel een beetje spannends te doen in San Marino.
Diverse mensen in mijn groep voelden zich echter onzeker op de fiets. Wat het ook voor de rest lastiger maakten omdat we veel moesten wachten en in plaats van off-road rijden kozen voor de route over de weg. Heb je dit nog nooit eerder gedaan laat je dan adviseren welke route ook geschikt is voor beginners.
Klimpark San Marino
Deze keer bezocht ik San Marino zonder mijn gezin maar speciaal voor wie een bezoekje brengt aan San Marino met kinderen wil ik het klimpark tippen. Dit is het grootste en enige klimpark in San Marino (hihi) maar daarom dat ze ook vergelijken met Italië en ook dan zijn ze (volgens eigen zeggen) het grootste adventurepark.
Er zijn in ieder geval meer dan 35 parcoursen tussen de bomen van makkelijk tot super moeilijk. Kinderen vanaf 7 jaar mogen onder begeleiding van hun ouders klimmen. Naast de klimroutes is hier nog meer te doen zoals paintball, glijbanen en trampolines in het bos. Bekijk de website voor openingstijden en prijzen.
Hotel in San Marino
Ik sliep zelf in het Grand Hotel San Marino. Ben je op reis met een eigen auto dan is het heel handig dat dit hotel een eigen parkeergarage heeft. Bovendien is de locatie erg prettig vlak buiten de oude stadsmuur. Ik had een kamer met balkon welke uitzicht geeft over de vallei. De kamer is ruim, net als de badkamer, maar niet bijzonder in de inrichting.
Een leuke extra is het dakterras met hottub, er zit ook een wellness centrum in het hotel. Het ontbijtbuffet is uitgebreid en vers. Bekijk hier de actuele prijs en beschikbaarheid.
Restaurants in San Marino
Ik at in San Marino in twee verschillende restaurants. La Terrazza, onderdeel van Titano hotel met een super goed uitzicht over de omgeving. In de avond at ik bij Righi Restaurant, een restaurant met een Michelin ster. In beide restaurants heb ik uitstekend gegeten. Zoals je wellicht ook wel verwacht heeft de keuken in San Marino veel overeenkomsten met die in Italië. Deze restaurants maken waar mogelijk ook gebruik van lokale producten zoals wijn uit San Marino.
Dit blog kwam tot stand in samenwerking met Iambassador en Visit San Marino.
