Of je vakantie door Borneo met kinderen nou begint of eindigt in de provincie Sabah, zeker is dat je deze regio zeker niet mag overslaan! Het is dé bekendste plek van heel Borneo vanwege de mogelijkheid om orang-oetangs, beren en andere grote dieren in het wild te zien. In dit blog neem ik je graag mee naar de regio Sandakan en wat daar allemaal te beleven valt.
Praktische tips voor een bezoek aan Sandakan Sabah
Sandakan is de op twee na grootste stad van de provincie Sabah op Maleisisch Borneo. Het heeft een eigen vliegveld en dagelijks vertrekken er vluchten van onder andere Air Asia en Malaysia Airlines. Het stadje is gebouwd rondom een levendig haventje, het is zelfs de tweede belangrijkste haven van Sabah en is aan de Sulu zee gelegen. Het centrum is klein en voelt aan als een typisch Aziatisch stadje: kleine winkeltjes, overal restaurantjes en het dagelijks leven speelt zich af op straat.
De stad Sandakan is een centraal punt om excursies te gaan ondernemen. Vanuit hier reis je heel gemakkelijk naar de rivier Kinabatangan, waar je de bekende dieren van Borneo in het wild kunt spotten. Aan de oevers van de modderige rivier kun je met geluk de iconische dieren van Borneo zien: neusapen, Borneodwergolifanten, neushoornvogels, orang oetangs en krokodillen, hoe gaaf! Lees hier ons blog over een wildlife safari aan de Kinabatangan rivier.
Ook kun je vanuit Sandakan naar enkele nabijgelegen eilanden reizen, waar je ’s nachts door een ranger gewekt wordt om schildpad-eieren uit te zien komen. Echt een aantal bijzondere activiteiten om te ondernemen tijdens een vakantie in Maleisië met kinderen. Wij bezochten het eiland Selingan, ook bekend als Turtle Island.
In deze blog concentreer ik me op de stad Sandakan zelf; er valt hier namelijk genoeg te beleven!
Sandakan bezienswaardigheden
Agnes Keith House
Start bij het bijzondere Agnes Keith House. Het werk van de schrijver Agnes Keith is voor Maleisisch Borneo van grote waarde geweest. Vanaf 1937 leefde deze Amerikaanse schrijfster samen met haar Britse man in de stad Sandakan. In haar eerste boek ‘Land below the sea’ vertelt ze over de lokale samenleving en het alledaagse leven. Omdat haar man onderzoeker was, worden er ook verhalen over etnische minderheden vertelt. In haar latere werk schrijft ze ook over de Japanse bezetting, toen haar man, haar zoon en zijzelf ook gevangenen waren.
Het huis waarin ze woonde is inmiddels een museum. En het is zeker een bezoek waard! Het koloniale gebouw ligt op een heuvel in een prachtige groene tuin met fantastisch uitzicht over de baai. Binnen is alles zoveel mogelijk authentiek gebleven. Je ziet o.a. haar slaapkamer en het kantoor van haar man. Er wordt ook een korte documentaire getoond met beelden uit hun leven. Naast het museum bevindt zich een Engels restaurant wat zeker de moeite waard is om typische Engelse gerechten te gaan eten.
Buli Sim Sim Water Village
Neem een kijkje bij de locals bij Buli Sim Sim Water Village. In 1879 besloot de regering vanwege de toenmalige woningnood dit kleine dorpje op te richten: momenteel wonen er zo’n 20.000 mensen in dit dorpje op palen wat zo’n 3 kilometer verwijderd is van het centrum. De armere bevolking betaalt hier geen huur, maar alleen het gebruik van elektriciteit.
Twintig bruggen verbinden het doolhof van huizen aan elkaar met allerlei plankwalks. Het zijn zoveel huizen dat de bruggen en huizen zelfs een paar honderd meter de zee op gaan! Het is daarom een leuke plaats om te verdwalen. Tijdens ons bezoek hield men er een wedstrijd voor de mooist versierde brug vanwege de Nationale Onafhankelijkheidsdag.
Vergeet hier vooral niet te gaan lunchen of dineren! Op de 7e en 8e brug vind je namelijk diverse bekende visrestaurants. De meest bekende was oorspronkelijk een vismarkt, maar is inmiddels uitgegroeid tot een drijvend restaurant.
De Chinese tempel
Geniet van het uitzicht over de zee vanaf de Chinese tempel. De Chinese tempel Pu Ji Shi is helemaal niet oud (gebouwd in 1987), maar deze extravagante tempel biedt een prachtig panoramisch uitzicht over de baai van Sandakan en de Sulu Zee. De bouw van de tempel kostte maar liefst 1 miljoen euro. Wellicht kun je je voorstellen dat je daar veel pracht en praal voor terugkrijgt. Op de pilaren van de tempel vind je spannende draken en het plafond is handgeschilderd.
De torens met boeddha’s vertegenwoordigen de donateurs van de tempel: als er drie karakter staan dan is het een individuele bijdrage en vijf karakters vertegenwoordigen een familie. Onze kleuter kijkt z’n ogen uit, we genieten van het uitzicht en bewonderen samen alle details van deze grootse tempel. Tip: je kunt de tempel ook bezoeken met zonsondergang vanwaar je een prachtig schouwspel van kleuren over de zee kan zien. De tempel is hoog gelegen en daarom is het aan te bevelen om een taxi hier naartoe te nemen.
Oude Chinese begraafplaats
Bovenop de heuvel, vlak achter het Agnes Keith House, vind je een prachtige oude Chinese begraafplaats. De jungle lijkt hier sommige graven zelfs te overmeesteren terwijl andere graven heel netjes zijn bijgehouden. Er was helemaal niemand tijdens ons bezoek en we verbleven hier in complete stilte, zoveel indruk maakte deze vredige plek. Bij de entree bevindt zich ook een herdenkingssteen voor de 30 Chinese slachtoffers van de Sandakan Massacre op 27 mei 1945.
Tip: laat je met de taxi of Grab (de lokale Uber) afzetten bij de Chinese begraafplaats en loop vanuit hier naar het Agnes Keith House (en lunch bij het English Restaurant) vanwaar je je weer kunt laten ophalen.
St. Michael’s and All Angels Church
Het oudste stenen kerkje van Sabah bevindt zich in Sandakan en heet de St. Michael’s and All Angels Church. Het bevindt zich in een christelijke wijk naast een middelbare school. Tijdens ons bezoek mochten we een kijkje nemen bij de lokale handbaltraining, onze kleuter vond het fantastisch en wilde graag meespelen! Ook de zingende en giechelende meisjes vanuit de dorms trokken de aandacht van onze zoon.
De eerste steen van deze Anglicaanse kerk werd in 1893 gelegd en de bouw duurde maar liefst 30 jaar. Ook na de vele geallieerde bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog stond het skelet van het gebouw nog overeind. Het werd direct gerestaureerd en later kreeg het van Australië prachtige glas in lood ramen gedoneerd.
Overige bezienswaardigheden Sandakan
Andere bezienswaardigheden die de moeite waard zijn om te bezoeken, zijn de lokale haven, waar je de visvangst van de dag kunt bekijken, en de enorme moskee die volgens onze gids maar liefst 20.000 bezoekers gelijktijdig kan ontvangen.
In de Harbour Mall van Sandakan kun je tal van kleine en grote winkels vinden. Wij kwamen graag in de enorme supermarkt (waar ze ook volop luiers en poedermelk verkopen) voor dagelijkse boodschappen. Ook zijn we op een regenachtige middag naar de bioscoop geweest op de bovenste etage (tip: neem een trui mee want de airco staat op standje vrieskist). Op de tweede etage is een kleine kinderhoek waar je na betaling van ongeveer 1 euro toegang krijgt tot een ballenbak, glijbanen en enkele gymtoestellen. Sokken zijn verplicht en voor 50 cent ter plekke te koop. Een etage hoger vind je beweegbare autootjes, trampolines en een tafeltennistafel.
De foodcourt op de vierde verdieping biedt volop keus waaronder geroerbakte gerechten, satay, noedels en een hoek met westerse gerechten, voor ieder wat wils dus.
Must see: de orang-oetangs en de honingberen in Sepilok
De hoofdreden om Sandakan met kinderen te bezoeken, is natuurlijk om een glimp op te kunnen vangen van de orang-oetangs en honingberen. Dit kan in het Sepilok orang-oetan rehabilitatiecentrum en het ernaast gelegen Sunbear Conservation Centre, wat zo’n 25 kilometer ten noorden van Sandakan is gesitueerd.
Sepilok orang-oetan rehabilitatiecentrum
Het Sepilok orang-oetan rehabilitatiecentrum bevindt zich midden in Kabili-Sepilok Forest Reserve, een jungle van zo’n 4.300 hectare groot. Het in 1964 opgerichte opvangcentrum heeft als doel om ontheemde of wees geworden orang-oetans op te vangen om ze daarna als gezonde apen weer uit te kunnen zetten in de jungle. Onze vierjarige kleuter kijkt onwijs uit naar dit bezoek, eindelijk gaan we orang-oetangs zien. Tenminste, dat hopen we, er wordt namelijk geen garantie gegeven dat de apen daadwerkelijk tevoorschijn komen uit het regenwoud.
We kiezen voor een bezoek in de middag en willen bij het voedermoment van 15.00 uur aanwezig zijn (ook ’s ochtends om 10.00 uur is een voedermoment). Het is best een eindje lopen vanaf de hoofdingang en het is er behoorlijk druk, dus zorg ervoor dat je tijdig aanwezig bent (tip: in de middag schijnt het rustiger te zijn dan in de ochtend vanwege de tourgroepen). Ondanks dat het momenteel fruitseizoen is en er daarom voldoende fruit te vinden is in het wild, komen er toch enkele orang-oetangs mét kleintjes naar het voederplatform, yes! Jonah kijkt ademloos naar de grote dieren die zich tegoed doen aan bananen en ander fruit.
Naast het voederplatform kun je ook een bezoek brengen aan de ‘outdoor nursery’. Hier verblijven alleen jonge apen tot een jaar of 9, ze leren hier onder andere te slingeren door de bomen. Je kunt overigens kiezen of je naar deze nursery kijkt vanuit de drukkere ruimte met airconditioning of de rustigere ruimte met ventilatoren. De ramen in beide ruimten zijn geblindeerd voor de apen, ze zien daardoor de toeristen niet en wennen zo niet aan mensen.
Wist je dat het aantal wilde orang-oetangs momenteel geschat is op zo’n 15.000 en dat dat tien jaar geleden nog 27.000 was? Dit komt onder andere door het kappen van de jungle op Maleisisch Borneo en Indonesisch Sumatra. Het Sepilok orang-oetan rehabilitatiecentrum is van zeer groot belang voor het behoud van wilde orang-oetangs.
Een bezoek aan het rehabilitatiecentrum kost zo’n 7 euro per persoon (kinderen betalen de helft). Voor het gebruik van een camera betaal je nog zo’n € 2,50 extra. Let op; je mag in het centrum geen zonnebrand of muggencrème opsmeren, doe dat dus voordat je het rehabilitatiecentrum betreedt (de apen kunnen er ziek van worden).
Sunbear Conservation Centre
Direct naast Sepilok orang-oetan rehabilitatiecentrum bevindt zich sinds 2014 het Sunbear Conservation Centre. Dit centrum heeft hetzelfde doel: honingberen opvangen en opnieuw uitzetten. De honingberen zijn veelal gevangen geweest en gebruikt als huisdier of als circusdier. De beren worden met uitsterven bedreigd vanwege de ontbossing in Azië. Daarnaast worden ze ook nog eens gevangen worden genomen voor hun vlees of voor het gebruik in traditionele medicijnen.
Onze kleuter vindt het bezoek aan dit centrum nóg leuker. De beren zijn namelijk niet alleen bij het voerplatform te zien, maar ook op de route over hoge loopbruggen ernaar toe. We zien de honingberen eten, spelen en luieren. Wist je trouwens dat de honingbeer de kleinste beer in z’n ras, en maximaal 150 cm lang en 60 kilo zwaar wordt? Niet voor niets wordt vaak de vergelijking getrokken met de eveneens schattige Winnie The Pooh.
Het kleine centrum heeft tot nu toe 61 beren opgevangen. De meeste daarvan leven nog altijd in het centrum (momenteel zijn dat er 43). Alhoewel het centrum pas in 2014 opende, hebben ze maar liefst al 7 beren succesvol uitgezet in het wild. Als bezoeker zie je maar een heel klein deel van het gebied dat het centrum beheert, de al iets wildere beren blijven steeds verder uit de buurt om hun eigen voedsel te zoeken in het bos. Bewust krijgen de beren namelijk iedere dag hetzelfde saaie dieet van wortel en aardappel, zodat ze gestimuleerd worden om zelf een spannender maal te gaan verzamelen. Zo is alles in dit centrum goed uitgedacht en gericht op een succesvolle terugkeer.
Dichtbij het Sepilok orang-oetan rehabilitatiecentrum en het Sunbear conservation centre is ook het Rainforest Directory Centre gelegen. Wij hadden helaas geen tijd om dit centrum te bezoeken, maar ook hierover hoor ik veel goede verhalen!
Kindvriendelijke hotels tijdens een verblijf in Sandakan
Wij kozen ervoor om te verblijven in Sandakan en in Sepilok. Hieronder deel ik graag mijn ervaringen in de hotels waar wij sliepen.
Nature Lodge Sepilok
Hoe tof is het om middenin de jungle te verblijven? Kijk zeker eens naar het Nature Lodge Sepilok. Ze beschikken over luxe bungalows met ruime en schone kamers waarin voldoende ruimte is voor een extra matras. De badkamer is buiten op een afgesloten veranda achter het huisje, maar beschikt wel gewoon over warm water. Onder de douche hoor je junglegeluiden, hoe tof! Natuurlijk is er aan het plafond wel een net gespannen en is er gewoon een nette douchecel gemaakt.
Voor de deur heb je een eigen zitje met uitzicht op de goed onderhouden tuin, wij maakte hier veelvuldig gebruik van. In het hoofdgebouw vind je relaxte banken en de centrale WiFi-verbinding. Om de hoek vind je een kleine minimart en het bijbehorende Mango restaurant, een gewilde stop voor reizigers die naar Sepilok afreizen voor een dagtochtje. Bekijk hier de beschikbaarheid en actuele prijs van Nature Lodge Sepilok.
Four Points by Sheraton Sandakan
Wil je liever in het centrum verblijven? Wij kozen voor het hotel genaamd ‘Four Points by Sheraton Sandakan’. Dit grote hotel is boven de ‘Harbour Mall’ gevestigd. Wij betaalden iets extra voor een hoekkamer met weids uitzicht over de Sulu zee en de baai van Sandakan. Onze kleuter genoot hier van de vele Westerse ontbijtopties en spetterde erop los in het overloopzwembad (met prachtig uitzicht!). Bekijk hier de actuele prijs en beschikbaarheid.
Kindvriendelijke restaurants tijdens een verblijf in Sandakan
English Tea House
Dit restaurant bevindt zich in een prachtige Engelse theetuin en biedt uitzicht op de baai van Sandakan. Op de kaart staan typische Engelse gerechten zoals fish & chips, scones met clotted cream en jam en breadpudding. Natuurlijk wordt dit alles geserveerd met échte Engelse thee. Het restaurant is zowel geopend voor lunch als diner, een aanrader!
Foodcourt Harbour Mall
Onze vierjarige kleuter is niet zo dol op de Aziatische keuken. We bezoeken daarom graag foodcourts zodat ieder kan kiezen wat hij/zij zelf lekker vindt. Aangezien ons hotel boven de Harbour Mall was gelegen, zijn wij hier veelvuldig geweest. Wij kozen vaak voor lokale gerechten zoals een curry of noedels met groente terwijl onze zoon liever een westerse maaltijd at.
Mango Restaurant
Het Mango Restaurant is een gewild restaurant in de omgeving van Sepilok. Ze verwelkomen hier graag tourgroepen en andere reizigers onderweg naar de orang-oetangs en de honingberen. Het restaurant bevindt zich in een tuin waardoor je gelijk een gevoel van ruimte ervaart. Wij hebben hier overheerlijk ontbeten, geluncht én gedineerd (omdat we in het bijbehorende hotel Nature Lodge Sepilok verbleven.
Zoals je hierboven kunt lezen is er veel te beleven in de stad en de omgeving van Sandakan! Ik wens je heel veel plezier in de stad en ik hoop dat je, net als wij, een fijne tijd beleeft.
Lees ook onze andere blogs over Maleisië. Je kunt bijvoorbeeld makkelijk een uitstapje maken naar het onbekende natuurgebied Rasa Ria Reserve, Manukan eiland of Kuching. We vertellen je ook wat een vakantie in Maleisië kost. Mocht je nog op zoek zijn naar een route voor je rondreis, bekijk dan hier de blog rondreis Maleisie met kids, drie routes van dag tot dag.