De San Blas eilanden, ook bekend onder de lokale naam Kuna Yala, wordt in menig blog en tijdschrift artikel neergezet als een Robinson Crusoe archipel. Honderden kleine eilandjes, witte stranden, blauwe zee, wuivende palmbomen en locals in traditionele kleding.
Wie zou daar nou niet naar toe willen? Nou wij dus. Als je wat verder kijkt dan de prachtige foto’s blijken er namelijk echt wel wat bezwaren te kleven aan dit paradijsje. Wij hebben daarom de bewuste keuze gemaakt tijdens onze rondreis door Panama niet naar de San Blas eilanden te gaan.
Authentieke kleding of opportunistische verkleedpartij?
De San Blas eilanden vormen een semi-autonome regio in Panama. Ze behoren tot het grondgebied van de Kuna-indianen. De dames dragen hier nog hun kleurrijke en traditionele kledij. Zogenaamde “Mola” doeken met motieven en veel kettingen. Juist de foto’s van deze dames hebben grote aantrekkingskracht bij veel reizigers. Maar wist je ook dat het beleid is dat er voor een foto betaald moet worden? De gangbare prijs is 1 dollar per foto. Ik neem de dames niks kwalijk, want hoe leuk is het als er telkens een groep toeristen met een camera voor je neus staat? Dan kan je beter van “fotomodel” je baan maken. Het doet alleen voor ons wel af aan het idee van een authentieke ontmoeting tussen twee culturen.
De eilanden zijn duur
Een bezoek aan de San Blas eilanden is duur vergeleken met andere tropische paradijsjes in de regio. Het begint al met het vervoer er naar toe. Misschien het je een goedkope vlucht vanaf Amsterdam naar Panama stad maar dan ben je er nog niet. Je kunt een binnenlandse vlucht nemen of je maakt gebruik van een oncomfortabele 4-wheel drive rit gevolgd door een boottransfer. Accommodatie op de eilanden staat er om bekend een veel slechtere prijs-kwaliteit verhouding te hebben dan op het vasteland. Bovendien berekenen ze de prijs vaak per persoon en niet per bungalow wat voor een gezin onvoordelig is. Een standaard optie lijkt een basic bungalow te zijn, met koud water en alleen ’s nachts elektriciteit voor 80 dollar per persoon per nacht. Dat is dan wel inclusief drie maaltijden.
Bekijk hier enkele mooie hotels op de San Blas eilanden.
Op de bonnefooi naar de San Blas eilanden is lastig
Om de Lonely Planet maar even te citeren: “vluchten zijn beperkt, dus boek zo ver mogelijk van te voren”, het is verstandig je hotel van te voren boeken” en “het is gebruikelijk de eilanden te bezoeken als een georganiseerde trip”. Wij houden er persoonlijk van om flexibiliteit te hebben in onze vakantie.
Toerisme zorgt voor problemen
Toerisme is tegenwoordig een belangrijke inkomstenbron voor de lokale bewoners. Wij juichen het ook zeker toe dat alle accommodatie van lokale bewoners is en er hier geen grote ketens zijn die de inkomsten opslokken. Maar toerisme zorgt ook voor problemen. Volgens diverse onderzoeken is er nu een onderling wantrouwen, honger en inkomstenongelijkheid die er voorheen niet was. Diverse eilanden zijn overbevolkt. De San Blas eilanden hebben geen afvalverwerkingsprogramma. Alle afval wordt verbrand of gaat de zee in. Het koraal is op veel plekken ernstig beschadigd. Al deze problemen worden gelinkt aan toerisme. Bovendien worden veel jongeren aangestoken door de westerse levensstijl en vertrekken naar Panama-Stad.
Toch naar de San Blas eilanden
Krijg je het paradijs niet uit je hoofd en wil je toch naar de San Blas eilanden, houd je dan in ieder geval aan deze drie regels:
- Je bent niet de fotograaf van National Geographic dus fotograferen graag met mate
- In je zwemkleding door een lokaal dorpje lopen is not done
- Neem je afval weer mee wanneer je vertrekt
Een alternatieve manier om de eilanden te zien die vooral interessant is wanneer je langer op reis bent, is een zeiltocht van Panama naar Colombia. Deze tochten duren meestal een dag of vier en zijn een goede combinatie van transport en het verkennen van eilanden. (lees het reisverslag van reiswijsneuzen).
Gaat het je alleen om het vervoer dan is er sinds eind 2014 een ferry tussen Panama en Colombia van Bocas del Toro naar Cartagena.
Bron foto’s: Ben Kucinski
Ook naar Latijns-Amerika op vakantie? Ze regel je het!
Mijn Handboek Verre Reizen met Kinderen geeft heel veel praktische tips en inspiratie voor je reis. Wil je de reis zelf organiseren? Ik gebruik altijd Skyscanner om vluchten te vergelijken. Een auto huren doen we graag via Sunny Cars want dan scheelt gedoe met verzekeren. Terwijl we voor accommodatie vaak kijken op booking.com.
Geen zin of tijd om het zelf te regelen? Bij Local Hero Travel en 333Travel kunnen ze je helpen. Je boekt via deze Nederlandse reisorganisatie rechtstreeks bij een lokale reisspecialist. Die ook weet wat gezinnen belangrijk vinden. Terwijl TUI en ANWB ook voor veel verre bestemmingen goede opties hebben van vlucht plus hotel.
kan je ook langer dan 3 dagen op de eilanden blijven? Voor mij is 3 dagen erg kort … . Ik verveel me niet snel in een paradijs.
Ben net terug uit Panamá. San Blas was een geweldige ervaring. Onze touroperator: enorm sympathiek, en betaalbaar. Mensen die zelf één van de eilanden bezitten en daar zorvuldig mee omgaan. Panamezen zijn een geweldig volk.
Toerisme is en blijft een vreemd verschijnsel. Een ontmoeting tussen culturen die een (wederzijdse!) schok kan betekenen.
Wat mij trof is dat er in San Blas goed mee wordt omgegaan: de levensstijl van de bevolking wordt zoveel mogelijk gerespecteerd, geen bouw van grote ketens van hotels, MacDonalds en andere ongein. Geweldig! En lekkere vis gegeten.
Het viel qua primitiviteit ook behoorlijk mee. Op het eiland Perro Chicco was er stromend water (douches, niet warm, maar dat heb je daar ook helemaal niet nodig), toiletten, een plaatselijk restaurantje waar ze graag koffie voor je zetten…
Wij hebben geslapen in koepeltentjes die door de organisatie daar werden opgezet, maar ik heb buiten op het strand geslapen. Ongedierte was er niet of nauwelijks.
Probleem: het afval. Je zou er bijna willen blijven om me te helpen die rotzooi op te ruimen en mee te denken aan hoe dot probleem structureel aan te pakken.
Maar ik had de indruk dat het niet per se gelieerd is aan het toerisme. Wat doen de Panamezen en de Kuna zelf….?
Welke touroperator aub
tja als je niets wilt betalen dan zie niets en kun je er zeker niet over meepraten!
het is een bijzondere cultuur en zeer vriendelijke mensen ben er vaker geweest op niet toeristische eilanden.
dat is als je zonder lonely planet reist het vuil komt van alle schepen af zelf verzamelen ze alles tegenwoordig blikjes worden gerecyceld.
dit is puur leven, zonder luxe dat is ff anders mocht je het verwacht hebben dan met de cruise :-(.
fijne vakantie wie nog gaat zeker doen !
Betalen voor foto’s? Onzin! Naar San Blas gaan is ook helemaal niet duur.. Rond de $40-50 voor een retourtje vanuit Panama City met een jeep richting de bootjes die je naar de eilanden brengen.. Rit duurt 4 uur ongeveer… Pak eens een taxi vanuit Cancun naar Playa del Carmen ben je het dubbele kwijt voor een enkeltje met een rittijd van 1,5 uur! Daarnaast is het een nieuwe weg die je mee neemt door een prachtige jungle! Accommodatie kan je zo duur maken als je zelf wilt.. Misschien ben je met een gezin inderdaad meer aan een limiet gebonden..maar slapen in een hangmat of basic private lodge kan al vanaf $20 per nacht met 3 maaltijden! Daarnaast weet je al van te voren dat je naar onbewoonde eilanden gaat met Indianen verwacht je dan echt een 5 sterren resort met warme jacuzzi en een watervaldouche?
Ik denk dat jullie zelf nooit op de eilanden zijn geweest en gewoon wat comments van zure mensen hebben samengevat.. Het enige waar ik het mee eens ben is dat de afvalverwerking inderdaad beter kan ( in de dorpjes waar je als toerist eigenlijk niet komt) en dat je de eilanden het beste per zeilboot kan bezoeken. De rest is lariekoek…
Het klopt dat we niet zelf op de eilanden zijn geweest dat staan ook bovenaan. We hebben niet gewoon wat samengevat hoor maar diverse rapporten gelezen over de situatie van de Kuna Yala, recente reisverslagen gelezen en met een lokale touroperator gesproken. Ik ben er al wel achter dat duur een relatief begrip is. Waarom zou je van Cancun naar Playa del Carmen een taxi willen nemen als er voor een paar dollar een bus gaat. Maar na die lodge voor 20 dollar ben ik wel benieuwd want dat zijn absoluut niet de prijzen die wij tegen zijn gekomen.
Hoi Tikva, interessant artikel! Ik was in 2013 zelf op de San Blas-eilanden en ik ben het toch niet met al je punten eens. Wij waren op het eiland Yandup en logeerden in de Yandup Lodge. Vlakbij was het plaatsje Playon Chico, waar helemaal niets toeristisch aan was. Ja, er zijn wat vrouwen die mola verkopen en je moet inderdaad een dollar betalen als je een foto wil maken. Maar de vrouwen dragen daar nog uit zichzelf traditionele kleding en zijn zeker geen fotomodel aan het spelen. Bovendien komen er maar een paar keer per week wat toeristen naar hun dorp (Yandup is de enige lodge -met tien kamers- in de buurt), dus dat zou ook weinig opleveren 😉
Ik ben het wel met je eens dat de eilanden duur zijn en dat je van tevoren moet boeken. Anders kom je er gewoon niet. De Yandup Lodge heeft echter hele mooie huisjes die ik het geld echt wel waard vond. Bovendien betaal je ook voor het afgelegene en dat is ook speciaal. Wij vonden het heel gaaf om met zo’n klein propellorvliegtuigje van eiland naar eiland te vliegen.
Toerisme zorgt voor problemen. Dat klopt, dat is op talloze plekken ter wereld zo. En het afval was op Playo Chicon een enorm probleem, dat was overduidelijk (en best schokkend). Maar dat jongeren vanwege het toerisme naar Panama-Stad vertrekken klopt niet helemaal. Er is gewoon helemaal niets op die eilanden, dus trekken ze naar de stad om meer kansen te creëren. Zoals ook overal ter wereld gebeurt.
Ik vond de San Blas-eilanden wel de moeite waard. Natuurlijk moet je je zelf normaal gedragen, en wij kregen ook duidelijke instructies toen we naar het dorp Playon Chico gingen: normale kleding, niet ongevraagd fotograferen en geen afval achterlaten. Je moet ook geen week op zo’n eiland gaan zitten, want dan verveel je je gek. Wij zijn er drie volle dagen geweest en dat was prima. Natuurlijk hebben de San Blas-eilanden twee gezichten: aan de ene kant de paradijselijke eilanden en de heldere zee, aan de andere kant de problemen waar ze mee kampen, waarvan armoede en afval de grootste zijn. Maar ook daar heb ik veel van geleerd. Bovendien zijn de Kuna een bijzonder volk en het is heel boeiend om hun cultuur te leren kennen.
Kortom: ik snap je punten en ik begrijp ook waarom je niet naar de San Blas gaat. Maar op de plek waar wij zijn geweest vond ik de nadelen lang niet zo zwaar wegen als de voordelen.
Bedankt voor je uitgebreide en persoonlijk antwoord. Fijn om te horen dat bij jouw ervaring de positieve punten de bovenhand hadden. Je geeft wel aan dat de locatie waar je verbleef daarin ook een grote rol had. Een plek waar niet veel andere toeristen zijn.
Als ik alleen kijk vanuit ons perspectief dan is de locatie waar jij hebt geslapen ook echt enorm veel duurder dan waar wij ooit voor zouden kiezen. 20-30 dollar in onze backpack dagen 40-50 dollar is nu standaard, 150 dollar is een leuke splurge optie een keer in de vakantie maar 350 dollar… dan kom ik toch weer bij punt 2 de eilanden zijn te duur.
Het klopt dat de eilanden duur zijn, en wij kiezen inderdaad nooit voor de goedkoopste opties. Dat klonkt me daar ook wel erg basic in de oren, met koud water en ongedierte enzo. Ik heb ook geen idee of het op die andere eilanden wel druk is met toeristen, want dat zou ook wel wat afdoen aan de ervaring. Het is altijd lastig met dit soort bestemmingen. Het doet me een beetje aan Bhutan denken: het is belachelijk duur, maar wil je het zien, dan moet je toch maar betalen. Gelukkig zijn er in Panama genoeg alternatieven op bounty-eilandgebied! Vast net zo mooi en een stuk betaalbaarder 🙂